Γράφει ο Δρ. Γεώργιος Γερμάνης
Η λέξη Ασύρτικο είναι συνυφασμένη με την Σαντορίνη στο μυαλό κάθε οινόφιλου, είτε αυτός είναι Έλληνας, είτε αυτός είναι ξένος και γνώστης του ελληνικού αμπελώνα. Τώρα πια, με την φήμη που έχει αποκτήσει, το Ασύρτικο έχει βρει επάξια την θέση που του αξίζει στον παγκόσμιο αμπελώνα. Όταν, λοιπόν, κάποιος διαβάζει ή ακούει την λέξη Ασύρτικο το μυαλό του πάει στη Σαντορίνη, ή, σε πιο ελεύθερη μετάφραση, στα υπέροχα νησιά των Κυκλάδων. Πράγματι, η ποικιλία Ασύρτικο με αυτά τα νησιά και κυρίως με την Σαντορίνη, έχει βαθιές πολιτισμικές και ιστορικές σχέσεις.
Αξίζει να τονίσουμε μερικές από αυτές τις σχέσεις κάνοντας μια σύντομη αναδρομή στα δεδομένα που γνωρίζουμε για αυτήν την τόσο ξακουστή ποικιλία σταφυλιού. Δεν χωρεί αμφιβολία ότι το Ασύρτικο είναι μια γηγενής ποικιλία με ξεκάθαρη καταγωγή από τα νησιά των Κυκλάδων. Είναι αξιοσημείωτο ότι αναφέρεται σε παλιά έγγραφα, με την ίδια ακριβώς ονομασία, όπως τη συναντάμε και σήμερα. Η καταγωγή της ποικιλίας από αυτά τα νησιά είναι βέβαιη καθώς δεν υπάρχει ούτε ένα άρθρο που να το αμφισβητεί, κάτι που για πολλές άλλες φημισμένες ποικιλίες αποτελεί, ακόμα και σήμερα, πεδίο «θεωρητικών συγκρούσεων». Όπως για την ποικιλία Cabernet Sauvignon, για παράδειγμα, η οποία θεωρείται ότι μπορεί να κατάγεται και από τα Βαλκάνια (Μοναστήρι Σκοπίων) και όχι από την Γαλλία, ή την ποικιλία Syrah που θεωρείται πιθανότερο να κατάγεται από την Συρία ή τις Συρακούσες και λιγότερο πιθανό από την Γαλλία.
Το Ασύρτικο είναι μια ποικιλία με μεγάλη οικονομική επιρροή στην οικονομία της Σαντορίνης ήδη από τη Βυζαντινή, και στη συνέχεια, τη μεταβυζαντινή εποχή. Είναι γνωστές οι εξαγωγές των κρασιών προς την Βενετία, προς τη δημοκρατία της Ραγκούσας, και αργότερα προς την αυλή του Παλατιού του Μεγάλου Πέτρου ή της Μεγάλης Αικατερίνης της Ρωσίας. Το γλυκό Βινσάντο ήταν γνωστό, τόσο στο Παλάτι του Βατικανού, όσο και στο μεγάλο Παλάτι της Αυστροουγγρικής Αυτοκρατορίας.
Στη Σαντορίνη κυρίως, αλλά και σε άλλα νησιά των Κυκλάδων, υπάρχουν ίσως κάποιοι από τους παλαιότερους αμπελώνες της Ευρώπης, με ορισμένους από αυτούς να αριθμούν πάνω από εκατό χρόνια ζωής. Αυτό συμβαίνει επειδή η παγκόσμια επιδημία της φυλλοξήρας, λόγω της οποίας εξαφανίστηκαν πολλές ποικιλίες στην Ευρωπαϊκή Ήπειρο, δεν άγγιξε ποτέ αυτά τα νησιά. Όλες οι ποικιλίες σώθηκαν, χάρη στη σύσταση του εδάφους τους, αλλά και στην απομόνωσή τους, ως νησιωτικές χώρες, και σήμερα έχουμε σε αυτές τις περιοχές φυτά, τα οποία δεν χρειάστηκε ποτέ να εμβολιαστούν με τα αμερικανικά υποκείμενα, που ήταν ανθεκτικά στην φυλλοξήρα. Αυτό είναι ένα πολύ σπάνιο γεγονός, το οποίο το συναντάμε μόνο σε κάποια μικρά νησιά της Ιταλίας και της Ισπανίας. Για την ποιότητα των κρασιών που δίνει η ποικιλία, ιδιαίτερα στην Σαντορίνη, πιστεύουμε πως δεν χρειάζεται να αναφερθούμε. Η φήμη της προηγείται του ονόματός της.
Πριν κάποια χρόνια η ονομαστή αυτή ποικιλία μπήκε στο καράβι προς την ηπειρωτική Ελλάδα, αλλά και προς άλλα νησιά του Αιγαίου και την Κρήτη και ξεκίνησε ένας αγώνας να δοκιμαστεί η ποικιλία σε terroir εντελώς διαφορετικά από ότι είχε συνηθίσει τόσους και τόσους αιώνες· στα μελτέμια και τους αέρηδες, στον καυτό ανηλεή κυκλαδίτικο ήλιο και τα ηφαιστειογενή ή κακοτράχαλα και αμμώδη χώματα. Το Ασύρτικο φυτεύτηκε στην Κρήτη, στην Πελοπόννησο, στη Στερεά Ελλάδα, μέχρι και στη Μακεδονία και στη Χαλκιδική, ως και στη Θράκη. Τελευταία η χάρη του έφτασε μέχρι την Αυστραλία, όπου έγιναν οι πρώτες δοκιμαστικές φυτεύσεις. Έως σήμερα όμως, ο μικρός μας «μετανάστης» δεν έχει καταφέρει ούτε κατά διάνοια να φτάσει τα χαρακτηριστικά που έδινε στην γενέτειρά του.
Οπότε το ερώτημα παρέμενε. Μπορεί το Ασύρτικο να καλλιεργηθεί με τέτοιο τρόπο εκτός Σαντορίνης, έτσι ώστε να μπορέσει να μας δώσει κρασιά που θα μπορούν να στέκονται επάξια δίπλα στα αδέρφια τους στην γενέτειρά τους;
Εμείς ως Οινοποιείο Μοσχόπολις, επικεντρώνοντας το ενδιαφέρον μας στις καλλιέργειες του Ασύρτικου στην Βόρεια Ελλάδα, προσπαθήσαμε να αναλύσουμε τα χαρακτηριστικά της ποικιλίας και, αφού καταγράψαμε κάποιες τολμηρές ερωτήσεις, αμφισβητώντας ακόμα και πράγματα που θεωρούνται γενικώς δεδομένα, και αφού φτάσαμε μέχρι και τη Νέα Ζηλανδία για να λύσουμε τον γρίφο, απαντάμε με ένα σαφές και ξεκάθαρο ΝΑΙ.
Και το ερώτημα μετατράπηκε σε πρόκληση και η πρόκληση σε πραγματικότητα. Έτσι γεννήθηκε το Μοσχόπολις 6. Ένα βαρελίσιο λευκό κρασί με βάση το Ασύρτικο που πιστεύουμε και ελπίζουμε ότι θα κοιτάξει στα μάτια τους νησιώτες αδερφούς του και θα κάτσει επάξια δίπλα τους στην παγκόσμια σκηνή.
Στο επόμενο άρθρο μας θα παραθέσουμε όλο το ιστορικό της έρευνάς μας, και ελπίζουμε ότι αυτό θα αποτελέσει αφορμή για μια γόνιμη συζήτηση για το μέλλον της ποιοτικής οινοποίησης των δυνατών χαρτιών της ελληνικής αμπελουργίας.